Hoe merk ik het?
- Jeukende huiduitslag met roodheid, schilfering, soms blaasjes en kloven
- Bij baby's en peuters op het behaarde hoofd en gelaat, kan zich uitbreiden naar romp en armen
- Bij oudere kinderen en volwassenen vaak in elleboogplooien, knieholtes, op de polsen, in de hals
- Komt vaak voor bij mensen met verschijnselen van allergie, zoals astma, hooikoorts en voedselallergieën
Hoe werkt het?
Er bestaan vele verschillende soorten van eczeem. In dit hoofdstuk zullen we een veel voorkomende vorm bespreken: het constitutioneel eczeem. De meeste mensen met dit eczeem hebben ook last van allergische aandoeningen als astma of hooikoorts, soms zie je ook dat ze allergisch reageren op bepaalde voedingsmiddelen. Ondanks het feit dat allergie bij deze aandoeningen een belangrijke rol speelt wordt het eczeem zelf meestal niet door allergische reacties veroorzaakt. Bij baby's en peuters tot een jaar of twee zien we het eczeem vaak op het hoofd en in het gelaat, soms met uitbreiding naar de romp. We spreken dan van dauwworm. Het kind heeft veel last van jeuk. Het eczeem is vaak wat vochtig, met korsten op de huid. De rest van de huid voelt vaak erg droog aan. Als de kinderen ouder worden ziet men het eczeem vooral in de knieholtes, elleboogplooien, op de polsen. De huid is droog, glanst en schilfert. Meestal neemt de ernst in de loop van het leven af, na het 40ste levensjaar ziet men vrijwel geen verschijnselen meer van constitutioneel eczeem.
Hoe ontstaat het?
Constitutioneel eczeem wordt ook wel endogeen eczeem genoemd. Deze termen geven beide aan dat het een aandoening betreft die bij de constitutie hoort, van binnenuit komt. Dit in tegenstelling tot vormen van eczeem die door factoren van buiten worden veroorzaakt. Erfelijkheid speelt een grote rol: de kans om constitutioneel eczeem of astma te krijgen is vele malen groter als een van beide ouders vergelijkbare klachten (gehad) heeft.
Hoe ga ik er zelf mee om?
- Bij eczeem is de huid vaak droog. Omgekeerd, als de huid erg droog is verergert de jeuk en door het krabben verergert het eczeem. Was daarom niet met zeep. Zorg dat de huid vet blijft, bijvoorbeeld door wat badolie aan het badwater toe te voegen (bij baby's). Uzelf of een wat groter kind kunt u tijdens het baden of douchen insmeren met kokosolie. Of anders kunt u na het douchen een vette crème of een zalf gebruiken, liefst zo neutraal mogelijk. Vermijden van contact met bepaalde stoffen heeft voor het eczeem geen zin (maar kan voor het vaak tegelijk bestaande astma wel nuttig zijn).
- Als uw baby dauwworm heeft, geef dan borstvoeding en probeer daarmee zeker tot zes maanden door te gaan en begin in die periode ook niet met bijvoeding. Daarmee verkleint men de kans op het ontwikkelen van allergieën, met name van voedselallergieën.
Hoe gaat de arts er mee om?
De arts zal aan de hand van wat u vertelt over de klachten en over de familie en aan de hand van het onderzoek de diagnose stellen. De arts zal adviseren de huid te verzorgen als boven beschreven. Als het eczeem erg actief is kan hij daarbij een hormoon (corticosteroïd) bevattende crème of zalf voorschrijven. Intussen houdt u de huid goed vet. Het is niet de bedoeling de zalf continu te gebruiken, omdat door chronisch gebruik de huid juist kwetsbaar kan worden. Bij kinderen met ernstig eczeem kan een voedselallergie soms toch een rol spelen. Bekende veroorzakers hiervoor zijn koemelk, noten, kippeneiwit en vis. Als u borstvoeding geeft kunt u door het weglaten van telkens een van deze voedingsmiddelen uit uw dieet nagaan of één ervan van invloed is op het eczeem van uw kind. Als u de fles geeft kunt u proberen of een voorverteerde flesvoeding verbetering geeft. Als de kinderen gewoon mee-eten kunt u nagaan of het weglaten van bepaalde voedingsmiddelen effect heeft. Neemt u deze maatregelen niet op eigen houtje, maar altijd in overleg met uw huisarts, de consultatiebureau-arts of een diëtiste.
Wetenschappelijk nieuws
Volgens een artikel in het NTVG (2007; 151-25; 1399-402) waarin de behandelrichtlijnen voor constituitioneel eczeem worden gesproken, dienen aan patiënten met een ernstig constitutioneel eczeem, beroepen met nat werk te worden ontraden. Bij een matig actief constitutioneel eczeem zonder handeczeem dient blootstelling aan water en andere irriterende factoren voorkomen te worden.
Toediening van bepaalde probiotica kan eczeem bij jonge kinderen wellicht voorkomen. Dat zegt onderzoeker T. Niers van het UMC Utrecht.
Onderzoekers van het UMC Utrecht hebben op basis van biomarkeronderzoek in patiënten met eczeem vier verschillende typen patiënten geïdentificeerd. Deze resultaten laten zien dat eczeem niet één ziekte is maar een aandoening is met een diverse biologische achtergrond. Het onderzoek is deze week gepubliceerd in de Journal of Allergy and Clinical Immunology. In het serum van 193 volwassenen met een matige tot ernstige vorm van constitutioneel eczeem (en in 30 gezonde controles) werden 147 biomarkers, totaal IgE en 130 allergeen-specifieke IgE’s gemeten. Hieruit bleek dat in het serum van patiënten met eczeem een duidelijke bewijs was voor de aanwezigheid van ontsteking. Op basis van het onderzoek werden er vier specifieke clusters van patiënten geïdentificeerd. Dermatoloog dr. DirkJan Hijnen, hoofdonderzoeker van de studie: “De vier clusters die wij hebben gevonden bij eczeempatiënten representeren onderliggende endotypes met unieke biologische kenmerken én geven een inzicht in de pathogenese van de ziekte. Wanneer onze resultaten worden bevestigd in een prospectieve studie, kan deze ontdekking bijdragen aan een behandeling op maat van eczeem.” Eczeem wordt vaak behandeld met basiszalven, lichttherapie en ontstekingsremmers. Een medicamenteuze behandeling op maat van eczeem met de biological dipilumab is in maart 2017 goedgekeurd in de Verenigde Staten en ook in Europa loopt een registratietraject. Het middel werkt goed bij het grootste deel van de patiënten, maar bij een kleiner deel heeft het nauwelijks of geen effect. “Het is teleurstellend wanneer een innovatief medicijn bij een deel van de eczeempatiënten niet werkt,“ zegt Bernd Arents van de patiëntenvereniging VMCE. “Daarom is dit onderzoek van groot belang. Bovendien is er mogelijk niet één vorm van eczeem, maar misschien wel vier. Ik vind dat nogal baanbrekend.” Volgens de onderzoekers kan de identificatie van specifieke patiëntengroepen op basis van biomarkers bijdragen aan het beter selecteren van patiënten die goed zullen reageren op dit nieuwe middel. Hierdoor komt een behandeling op maat binnen bereik tegen lagere kosten. Constitutioneel eczeem (ook atopische dermatitis genoemd) is een veel voorkomende jeukende ontsteking van de huid. De afwijking begint meestal in de eerste levensjaren en verdwijnt vaak weer na de puberteit. Het is een ziekte waarvoor een aangeboren ‘aanleg’ bestaat en die geassocieerd is met astma en hooikoorts. In Nederland hebben volgens het RIVM bijna 400.000 mensen constitutioneel eczeem met een kostenpost voor de gezondheidszorg van € 150 miljoen. Daarmee staat de aandoening op de vierde plaats in de top-10 van chronische aandoeningen. Bij kinderen is het na astma zelfs de belangrijkste chronische aandoening. Eerste auteur van het artikel, Judith Thijs hoopt op 20 september in Utrecht te promoveren op dit onderzoek. PUBLICATIE: Thijs JL, Strickland I, Bruijnzeel-Koomen CAFM, Nierkens S, Giovannone B, Csomor E, Sellman BR, Mustelin T, Sleeman MA, Bruin de-Weller MS, Herath A, Drylewicz J, May RD, Hijnen D. Moving towards endotypes in atopic dermatitis: identification of patient clusters based on serum biomarkers. Journal of Allergy and Clinical Immunology 2017;140:730-737.
Bron: UMC
Een derde van de Nederlanders laat zich nooit adviseren over zijn of haar huid. Niet over de dagelijkse verzorging en al helemaal niet over bescherming in de zon. Dat is opmerkelijk, want uit het recent uitgevoerd huidonderzoek van Mediq Apotheek onder 500 respondenten, blijkt dat drie kwart van de Nederlanders de huid en de dagelijkse verzorging wel degelijk belangrijk vindt. Maar liefst 40% geeft aan "van zijn huid te houden"! Men verkiest het gezicht als mooiste stukje huid. Vrouwen zijn daarnaast vooral te spreken over de huid van hun borsten en decolleté, mannen zijn trots op de huid van hun armen en de bilpartij. Aan het onderzoek namen ruim 500 mensen deel. Zie ook:
acne, constitutioneel eczeem, doorliggen, psoriasis, melanoom.
Aan kinderen wordt vaak vloeibare medicatie toegediend. Het correct doseren hiervan is moeilijk. Er worden verschillende hulpmiddelen gebruikt zoals druppelaars, maatbekers, spuitjes met of zonder adapter en maatlepels met vollumeaanduiding om de juiste dosering te kunnen toedienen. Uit onderzoek blijkt nu dat bijna 95% van de doseringen met een druppelaar correct zijn, 90% met hulp van spuitjes en 85% met maatbekers die volledig gevuld moesten worden. Met maatlepels was het aantal correcte doses echter laag: 50% voor maatlepels met reliëfaanduiding en met geprinte aanduiding slechts 30%. Bij de maatlepels was een kwart van de doseringen zelfs meer dan 40% boven de voorgeschreven dosis. Het gebruik van maatlepels moet dan ook ontraden worden. Beter is het om geneesmiddelen in vloeibare vorm met druppelaars of spuitjes af te maten. Atopische dermatitis kan een voorbode zijn van andere allergische aandoeningen waaronder astma. Van de kinderen die lijden aan constitutioneel eczeem krijgt uiteindelijk 40% astma. Nu is gebleken dat de samenstelling van de darmflora verschilt tussen kinderen met en zonder atopie. Indien het mogelijk is om de samenstelling van de darmflora te beïnvloeden zou wellicht het ontstaan van allergische ziekten voorkomen kunnen worden. Dit is onderzocht in het kinderziekenhuis van het AMC met een mengsel van probiotica (levende micro-organismen met immunomodulerende effecten) en prebiotica (niet-verteerbare voedselbestanddelen die de groei van voordelige bacteriën bevorderen) de zogenaamde synbiotica. De resultaten suggereren dat synbiotica het ontstaan van astma-achtige symptomen kan voorkomen. Enige zekerheid hierover kan pas worden verkregen als de kinderen na vijf tot zes jaar oud genoeg zijn om longfunctietests te ondergaan. Bron: redactioneel FUS september 2010.
