Hoe merk ik het?
- Gezwelletje in de huid, licht- tot donkerbruin gekleurd
- Soms glad in de huid, soms bolvormig, soms met ruw wratachtig oppervlak
- Soms onregelmatig van vorm, met onregelmatige kleuring (atypische moedervlek)
Hoe werkt het?
Een moedervlek is een pigment bevattend gezwelletje in de huid. De meeste moedervlekken ontstaan in de jeugd en adolescentie. Ze staan onder invloed van hormonen: in de zwangerschap ziet men vaak een toename in aantal en in kleurintensiteit. Er worden verschillende soorten onderscheiden. Sommige liggen vlak in de huid, ander meer verheven erop. Sommige hebben een glad oppervlak, andere zijn meer ruw, wratachtig. Soms groeien er haren in. Soms zijn moedervlekken omgeven door een pigmentloze zone.
Hoe ontstaat het?
Een moedervlek ontstaat door een plaatselijke toename van pigmentcellen. Deze pigmentcellen (melanocyten) produceren het pigment dat de huid zijn kleur geeft. Donker gekleurde rassen hebben veel pigmentcellen in de huid. Bij blanker gekleurde rassen gaan de pigmentcellen onder invloed van ultraviolet licht meer pigment produceren, waardoor een bruine verkleuring van de huid ontstaat. Het pigment absorbeert de ultraviolette stralen van de zon, zodat de huid minder makkelijk verbrandt. Moedervlekken geven over het algemeen geen klachten. Soms, vooral als ze wat verheven op de huid liggen of een ruw oppervlak hebben kunnen ze last geven als de kleding erlangs schuurt (bij de broekband, onder de BH). Van belang is verder dat moedervlekken kwaadaardig kunnen ontaarden. Een moedervlek wordt dan een melanoom. De helft van alle melanomen ontstaat uit een moedervlek. Een apart soort zijn de atypische moedervlekken (dysplastische naevus). Deze zijn wat groter (meer dan één centimeter) dan de gewone moedervlekken, hebben een onregelmatige vorm, geen scherpe afgrenzing en een onregelmatiger pigmentverdeling. Ze kunnen ook op latere leeftijd nog ontstaan. Het hebben van dergelijke atypische moedervlekken kan erfelijk bepaald zijn. Men spreekt dan van het Dysplastisch Naevus Syndroom. Leden uit dergelijke families krijgen vaak tientallen van dergelijke onregelmatige moedervlekken. De kans dat één of meer daarvan zich in de loop der jaren ontwikkelen tot een kwaadaardigheid is zeer groot. Ook de aangeboren moedervlek verdient aparte vermelding. Vrijwel alle moedervlekken ontstaan na de geboorte. Zelden is er een bij de geboorte al aanwezig. Vaak zijn deze wat groter, tot soms zeer groot. Ook voor deze aangeboren moedervlekken geldt dat er een relatief grote kans bestaat dat ze kwaadaardig worden.
Hoe ga ik er zelf mee om?
Er lijkt een verband te bestaan tussen de blootstelling aan zonlicht en het ontstaan van melanomen. Overmatig zonnebaden is daarom af te raden.
Hoe gaat de arts er mee om?
Een moedervlek behoeft op zich geen behandeling. Afhankelijk van zijn lokalisatie, kleur en grootte vonden we hem mooi ("schoonheidsvlekje") of juist ontsierend. Dat laatste kan reden zijn hem te laten verwijderen. Ook als een moedervlek in de weg zit, bijvoorbeeld voor de kleding, kan men hem beter weg laten halen. Een moedervlek kan kwaadaardig worden. Tekenen die daarop kunnen wijzen zijn verandering van vorm of kleur, jeuk, bloedverlies, blijvend wondje in de moedervlek. Al deze verschijnselen zijn reden om een arts te raadplegen. Bij de geringste twijfel zal deze de moedervlek verwijderen. De verwijderde moedervlek wordt daarna microscopisch onderzocht. Als daarbij blijkt dat sprake is van kwaadaardigheid volgt verdere behandeling (zie melanoom). Patiënten met atypische moedervlekken dienen zeer regelmatig door een huidarts gecontroleerd te worden, zeker als het de erfelijke vorm betreft. De huidarts zal foto's maken om na te kunnen gaan of zich in de loop der tijd veranderingen voordoen die wijzen op het ontstaan van kwaadaardigheid.
